Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, noyabrın 20-də Medianews.az saytının əməkdaşları internetdə Azərbaycanın böyük şairi Ramiz Rövşənlə əlaqədar axtarış verdikləri zaman qəribə hadisə ilə üzləşiblər.

Saytın əməkdaşları Ramiz Rövşən haqqında ingilis və türk dillərində məlumatların qlobal onlayn ensiklopediya olan “Vikipediya”dan silindiyini aşkarlayıblar.

Araşdırma zamanı Ramiz Rövşən haqqında ensiklopedik məlumatların “Vikipediya”da bir neçə dildə təqdim edildiyi bəlli olub. Hazırda “Vikipediya”da Ramiz Rövşən haqda məlumata təkcə Azərbaycan dilində yox, rus, fransız, fars, erməni, gürcü, Ukrayna dillərində də rast gəlmək mümkündür. Eyni zamanda Ramiz Rövşən haqqında məlumat “Vikipediya”da azərbaycanca təkcə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasında deyil, əski əlifbada da yerləşdirilib. Təbii ki, ilk növbədə Güney Azərbaycandan olan soydaşlarımız üçün.

“Vikipediya”da Ramiz Rövşənə aid ingilis və türkcə də məlumatlar olub. Amma bu məlumatlar ötən ildən silinibmiş.

Medianews.az-ın araşdırmasına görə, ingiliscə məlumat 2024-cü il dekabrın 27-də, türkcə məlumat isə bundan bir neçə gün sonra – dekabrın 31-də silinib.

Beləliklə, bir ilə yaxındır “Vikipediya”da ingilis və türk dillərində Ramiz Rövşənə aid səhifə yoxdur.

Bəs bu iki dildə səhifələr nə üçün silinib? Medianews.az suala cavab tapmaq üçün “Vikipediya”nın Azərbaycandakı inzibatçılardan olan Araz Yaquboğlu ilə əlaqə saxlayıb.

Araz Yaquboğlu bildirib ki, o, azərbaycanca “Vikipediya”nın inzibatçılardan biridir: “Xarici dillərdə baş verənlərdən o qədər də məlumatlı deyiləm. Saytınızın sorğusunu yalnız araşdırma aparıb cavablandıra bilərəm”.

Bir qədər sonra Medianews.az təkrar Araz Yaquboğlu ilə əlaqə saxladıqda o, xəbəri təsdiqləyib: “Bəli, ingiliscə və türkcə “Vikipediya”dan Azərbaycanın Xalq şairi Ramiz Rövşən haqqında məqalələr silinib”.

Araz Yaquboğlu bildirib ki, “Vikipediya”nın qaydalarına əsasən, hər hansı məqalə silinməzdən əvvəl “silinməyə namizəd səhifə” statusunda müzakirəyə çıxarılır: “Sizin saytınızın sorğusundan sonra baxdım ki, ötən ilin dekabrında Ramiz Rövşənə aid məqalələrlə bağlı belə bir müzakirə açılıbmış”.

Müzakirənin məzmununa gəlincə, Araz Yaquboğlu deyib ki, məlumatın silinməsinə tərəfdar çıxan şəxslər Ramiz Rövşənin ensiklopedik şəxs olmaması və onun haqqında yerləşdirilən məqalədə neytrallıq prinsipinə əməl edilməməsi (terminoloji dildə: maraq toqquşmasına yol verilməsi) iddiasını irəli sürüblər. Müzakirə zamanı bu iddiaları rədd edib Ramiz Rövşənin Azərbaycanın görkəmli şairi olduğunu bildirən şəxsin səsi azlıqda qalıb, ona görə məqalələrin silinməsinə qərar verilib.

Araz Yaquboğlu onu da vurğulayıb ki, bu, daha heç vaxt “Vikipediya”da Ramiz Rövşən haqqında ingiliscə və türkcə məlumatların yerləşdirilməyəcəyi anlamına gələ bilməz: “Xeyr, belə səhifələr yenidən yaradıla bilər. Sadəcə, bununla ciddi məşğul olmaq gərəkdir”.

"Rahat" supermarket içindən qurd çıxan “Slavyanka Zolotoy Step” konfetləri ilə bağlı şikayətə aydınlıq gətirib.

Bu barədə şirkətdən Mediaxeberleri.Az-ın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, poblem araşdırılıb, sözügedən məhsul dərhal satışdan çıxarılıb.

“Həmçinin məhsulun təchizatı ilə bağlı “Azərsun” şirkətinə rəsmi müraciət olundu. Onlara müraciət etməyimizin səbəbi isə həmin məhsulun bağlı şəkildə olmasıdır və problemin bizim əməkdaşlar tərəfindən görünməsi çox çətindir. Doğrudur, yay aylarında mümkün qədər nəzarət olunur, amma soyuq aylarda buna baxmağa adətən ehtiyac qalmır. Baxılsa belə, yerində problemi aşkar etmək çətin olur. Çünki məhsulun hamısı satışa yararsız olmaya bilər. Qeyd edək ki, “Slavyanka Zolotoy Step” konfetlərinin “Rahat” supermarket tərəfimizdən alışı da yenidir, bundan öncə həmin məhsul marketdə olmayıb. Əlavə olaraq bildirək ki, bu məhsul depoda saxlanılmır, yəni yalnız rəfə yerləşəcək qədər alınır”, - açıqlamada bildirilib.

Aytəkin Qardaşova

***

14:06

“ANC Group” MMC-yə məxsus "Rahat" supermarketdə satılan “Slavyanka Zolotoy Step” konfetlərinin içindən qurd çıxıb.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bu barədə müştərilərdən biri sosial şəbəkədə şikayət paylaşıb.

O, Xətai rayonu İnqilab İsmayılov küçəsində yerləşən “Rahat” marketdən aldığı 1 kiloqram “Slavyanka Zolotoy Step”ə 13 manat 99 qəpik ödəyib və evə gəldikdən sonra məhsulun qurdlu olduğunu görüb.

“Hamısının içindən diri qurd çıxdı. Tulladıq. Ümumiyyətlə, son zamanlar yeni konfet tapa bilmirəm, hamısı köhnə çıxır. Qurd çıxanını da ilk dəfədir, görürəm. Biz pulu, elə bil, zibillikdən tapırıq ki, nə alırıq tullayaq. Keçən dəfə “Megastore”dan endirimdə konfet aldım, köhnə, yeyiləsi deyildi. Deməli, bir şey köhnə olanda camaata "sırımaq" üçün endirimə qoyurlar...”- müştəri bildirib.

Məsələ ilə bağlı “Rahat” marketə sorğu ünvanlanıb.

Qeyd: İqtisadi təhlükəsizliyə qarşı təxribat və xüsusilə külli miqdarda mənimsəmə əməllərində ittiham olunan SOCAR-ın İnvestisiya departamentinin sabiq rəhbər müavini Adnan Əhmədzadəyə qeyri-rəsmi məxsus olduğu bildirilən “ANC Group”un qanuni təmsilçisi Samir Rafiq oğlu Abdullayevdir. Şirkətdə 10% paya Babakişiyev Cəlal Rasim oğlu, 90% paya isə ABDA RETAİL İNVESTMENT HOLDİNG LTD malikdir.

Təxminən bir il öncə nazirlik tərəfindən məktəb direktorlarının işə qəbulu ilə bağlı müsabiqə elan olunmuşdur. Nazirliyin açıqladığı qaydalara əsasən, müsabiqə üç mərhələdən ibarət idi:

Yazılı imtahan

Esse mərhələsi

Müsahibə

Mövcud qaydalara görə, müsabiqə prosesi maksimum 6 ay ərzində yekunlaşmalı idi. Lakin artıq 6 aydan uzun bir vaxt keçməsinə baxmayaraq, müsabiqənin yekun nəticələri hələ də açıqlanmayıb.

Müsabiqənin nəticəsi elan edilmədiyi halda, nazirlik tərəfindən 10 noyabr tarixinə qədər direktorların işə qəbulu üçün imtahansız müraciət pəncərəsi açıldığı barədə açıqlama verilib. Bu qərar imtahanın bütün mərhələlərini uğurla keçmiş yüzlərlə müəllim arasında ciddi narazılıq yaradıb. Digər yandan nazirliyin sanki özlərinə yaxın adamlar üçün imtahansız şərait yaratması barədə iddialar səslənir.

Direktorların işə qəbulu ilə bağlı bir il əvvəl elan edilən müsabiqənin nəticələri nə üçün hələ də açıqlanmayıb?

Müsabiqənin nəticələri açıqlanmamışkən, direktorların işə imtahansız qəbuluna dair yeni qərarın verilməsi hansı qanunvericilik bazasına əsaslanır?

Mövzu ilə bağlı Konkret.az-a açıqlama verən məktəbşünas, təhsil qanunvericiliyi üzrə ekspert və direktorların və müavinlərin işə qəbulu üzrə hazırlığı həyata keçirən Elşən Qafarov suallarımızı cavablayıb:

Elşən Qafarov Emin Əmrullayevi debata dəvət etdi: “Təhsil sahəsində baş verən dağıdıcı fəaliyyəti müzakirə etmək istəyirəm” Pravda.az

“Bildiyiniz kimi, son 4-5 ildə biz Elm və Təhsil Nazirliyini “imtahan mərkəzi” kimi tanımaqdayıq. Təkcə elm sektorunda 190-a yaxın imtahan keçirilir. Direktorların işə qəbulu da onlardan biridir. İndiyə qədər belə idi ki, şagird sayı 150-qədər olan məktəblər üçün direktorun işə qəbulu bir keçirilirdi. Şagird sayı 150-dən 500-ə qədər olanlar üçün bir keçirilirdi. Şagird sayı 500-dən yuxarı olan məktəblər üçün bir keçirilirdi. Bunların hər biri fərqli formatda idi. Şagird sayı 150-qədər olan məktəblər üçün guya müsahibə yolu ilə keçirilirdi. 150-500 saya, görə test yolu və müsahibə mərhələsi ilə, 500-dən yuxarı olan məktəblər üçün isə test, esse, müsahibə mərhələsi baş tuturdu. Bu proses aylarla davam edirdi. Bəzən müsabiqənin keçirilməsi 1 ildən növbəti ilə keçirdi. 2024-cü ilin oktyabr ayından onlarla, yüzlərlə namizədin şəxsi mesaj qutusuna bildiriş belə gəlmişdi ki, “müsabiqədə uğur qazandınız, tezliklə təyinat alacaqsınız”. O cümlədən də 2025-ci ildə bu proses davam etdi. 2024-cü ilin dekabr ayında şagird sayı 500-dən yuxarı olan məktəblər üçün müsahibə, yanvarda esse müsabiqəsi keçirildi. Həmin esse müsabiqəsinin nəticələri səhv etmirəmsə, sentyabr ayında açıqlandı. Daha sonra isə müsahibə keçirildi. Bunun nəticələri elan olunmamış, imtahan qaydaları dəyişdirildi. Bu prosesin qeyri-şəffaf olmasının açıq göstəricisidir. İndi də yeni qaydalara görə, məktəb direktorlarının işə qəbulu 2 formadadır. Şagird sayı 500-dən az olan məktəblər üçün bir keçirilir. Şagird sayı 500-dən yuxarı olan məktəblər üçün isə bir keçirilir. Guya müsahibə formasındadır. Sənəd verən şəxslərin də böyük əksəriyyətinə imtina gəlib ki, “sənədləri sistemə düzgün yerləşdirməmisiniz”. Hansı ki, birinə deyirlər “əmək kitabçası düzgün yerləşdirilməyib”, digərinə deyirlər “diplomu düzgün yerləşdirmədin”.

Bu, sadəcə olaraq gülüncdür. Elm və Təhsil Nazirliyi bilməlidir ki, elektron hökumət haqqında Azərbaycan Respublikasının qanununa görə, o sənədlər ki, elektron hökumət sistemlərindən əldə etmək mümkündür, bunu artıq şəxsən təqdim etməyə bərabər tutulur. Əmək Məcəlləsinin 48-ci maddəsinin 5-ci hissəsində açıq şəkildə göstərilir ki, bir işçini işə qəbul etmək istəyirsənsə, əgər, elektron hökumət sistemlərində o sənədlər varsa, onu əyani şəkildə tələb edə bilməzsən. Reallıq ondan ibarətdir ki, Elm və Təhsil Nazirliyinin başı imtahan oyunlarına qarışıb. Hər regionun, özünün tədris işləri üzrə direktor müavinlərinin də öz imtahanı var. Hər regionun, özünün 12 regional idarə var və NMR isə 13-cü və ayrı regionaldır. Bir də Bakı şəhər Təhsil İdarəsidir. 14 yerli təhsil idarəetmə orqanı var. Hər birində tədris üzrə müavinin imtahanı ayrı, təşkilatçı müavinin imtahanı ayrı, təsərrüfat üzrə müavinlərin imtahanı ayrı, psixoloqun imtahanı ayrı, kitabxanaçının imtahanı ayrı, laborantın imtahanı ayrıdır. Bunların da hər biri iki mərhələdən ibarətdir. Nəticə etibarilə görün nə qədər rəqəmlər alınır. O cümlədən də direktorların işə qəbulu… Həmçinin, lisey və gimnaziyalara uşaqların qəbulu, müasir metodistlərin işə qəbulu… Elm və Təhsil Nazirliyinin vəzifəsi ölkədə elm və təhsil siyasətini həyata keçirməkdir. İmtahanları həyata keçirmək üçün Dövlət İmtahan Mərkəzi var. Mən düşünürəm ki, ümumiyyətlə Elm və Təhsil Nazirini bu imtahan xəstəliyindən azad etmək üçün birmənalı şəkildə onun imtahan keçirməsi qadağan edilməlidir. Ali rəhbərlik səviyyəsində deyilməlidir ki, Elm və Təhsil Nazirliyinin əsasnaməsi var. Ölkə prezidenti 24 iyul 2023-cü ildə təsdiq edib. Açıq şəkildə orada göstərilir ki, Elm və Təhsil Nazirliyinin vəzifələri hansılardır. Onun imtahan keçirmək vəzifəsi yoxdur. Nazirə bildirmək lazımdır ki, qoy, imtahanlarla Dövlət İmtahan Mərkəzi məşğul olsun. Siz də gedin ölkənin Elm və Təhsil siyasəti ilə məşğul olun. Bu gün təhsil müəssisələrindəki problemlər göz qabağındadır. Çox təəssüf ki, təhsil müəssisələrində sistem dağılıb. Psixoloji iş yox səviyyəsindədir. Ölkənin təhsil büdcəsi yalnız təlimlərə, layihələrə xərclənir. Bu yaxınlarda Elm və Təhsil Nazirliyinin xətti ilə İsrail dövlətinə 50 müəllim, direktor və s. göndərilmişdi. 19 günə 500 min manat pul xərclənib onlara. 500 min manat dövlət büdcəsinin orta hesabla hər bir şəxsə 10 min manat pul xərclənib. Dövlət büdcəsini bu şəkildə boş və mənasız yerə xərcləmək düzgün deyil. Gəlin, onların qiymətləndirilməsini aparsınlar görək, təlim onlara nə verib. Ölkənin təhsil büdcəsi dağıdılır. İmtahanlara da büdcədən nə qədər pul xərclənir. Hər bir imtahan namizədinə150 manatdan, o cümlədən, sertifikasiya məsələlərinə görə 120 manatdan yuxarı pul xərclənir. İmtahanlar da bərbad şəkildədir. Elə bir imtahan yoxdur ki, orada bu və ya başqa formada problem olmasın. Artıq insanların bu imtahanlara inamı itib. Baxmayaraq ki, sənəd verənlərin sayı çoxdur. Bəlkə də fikirləşirlər ki, bu dəfə fərqli olar. Amma şəffaf olacağına artıq inam yoxdur. Bunlar heç bir qanunvericilik aktına sığmır”.

Üç və daha çox uşağı olan analara erkən, güzəştli şərtlərlə pensiya çıxmaq hüququnun verilməsi təklif olunub.

Belə təkliflə Milli Məclisin bu gün keçirilən plenar iclasında “Dövlət sosial müdafiə fondunun 2026-cı il büdcəsi haqqında” qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı deputat Əli Məsimli çıxış edib.

Deputat deyib ki, erkən pensiyaya çıxma məsələsi çox aktualdır: “Bu kontekstdə 5 və daha çox uşağı olan analar bu hüquqdan istifadə edə bilir. Təklif edirəm ki, bu, üç və daha çox uşağa olan analara şamil edilsin. Bu, sosial nöqtəyi-nəzərdən çox ədalətli olar”.

Qeyd edək ki, “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna əsasən, hazırda 5 və daha çox uşağı olan şəxslərin güzəştli şərtlərlə (pensiya yaş həddi 5 il azaldılmaqla) pensiyaya çıxmaq hüququ var.

“TƏBİB daxilində ali təhsili olmayan əməkdaşımız yoxdur”.

Bu sözləri TƏBİB-in İcraçı direktoru Vüqar Qurbanov bu gün keçirilən brifinqdə deyib.

“Son günlər mediada bir əməkdaşımız haqqında yayılan xəbərlə bağlı bildirmək istəyirəm ki, həmin şəxs ATU-nun Tibbi profilaktika fakültəsini bitirib. Diplomunda həkim yazılıb. Səhiyyənin idarə olunması ilə bağlı magistr dərəcəsi alıb. Mətbuat nümayəndələrindən xahiş edirəm ki, hər hansı məlumatı paylaşmamışdan əvvəl dəqiqləşdirilmə aparılsın”.

Xatırladaq ki, son günlər mətbuatda TƏBİB-in İlkin Səhiyyə Xidməti Departamentinin rəhbəri Rəşad Çobanlının tibbi təhsilə malik olmadığı haqqında məlumat yayılıb.

Xəbər verdiyimiz kimi, dələduzluq ittihamı ilə həbs edilən müğənni Rəqsanə İsmayılova ev dustaqlığına buraxılıb. Sənətçinin borcunun bir qismi ödənilib. Bu haqda aparıcı Tarix Əliyev "Tarixin bir günü" proqramında deyib.

O bildirib ki, Rəqsanənin borcunun 100 min manatını qızı Aysun İsmayılova ödəyib.

Gələn il dövlət sosial müdafiə fondunun 2026-cı il üzrə ümumi xərclərinin 8 milyard 483 milyon manat həcmində olması proqnozlaşdırılır ki, bunun da 96,6% və ya 8 milyard 196 milyon manatı əhaliyə ödənişlərin payına düşür.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bunu Milli Məclisin bu gün keçirilən plenar iclasında “Dövlət sosial müdafiə fondunun 2026-cı il büdcəsi haqqında” qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Anar Əliyev deyib.

Nazir qeyd edib ki, dövlət sosial müdafiə fondunun 2026-cı il üçün gəlirləri 8 milyard 323 milyon manat nəzərdə tutulur ki, bu da 2025-ci ilin proqnoz gəlirlərindən 705,7 milyon manat və ya 9,3% çoxdur:

“Fondun 2026-cı il üçün gəlirlərinin 79,2% və ya 6,6 milyard manatının MDSS daxilolmaları üzrə formalaşacağı proqnozlaşdırılır. Bu isə cari ilin müvafiq göstəricisindən 593,7 milyon manat və ya 10% çoxdur. Büdcədən maliyyələşən təşkilatlar üzrə 2026-cı il üçün daxilolmalar 2,1 milyard manat, qeyri-büdcə təşkilatları üzrə isə 4,5 milyard manat proqnozlaşdırılır. Qeyri-büdcə sektoru üzrə proqnoz edilən gəlirlər sosial sığorta haqlarının 68%-ni təşkil edir.

A.Əliyev bildiirb ki, ümumilikdə 2025-ci ilin təsdiq edilmiş göstəriciləri ilə müqayisədə 2026-cı il üçün büdcədən maliyyələşən təşkilatlar üzrə daxilolmalar 3,6% və ya 73,4 milyon manat, qeyri-büdcə sektoru üzrə daxilolmalar isə 13,1% və ya 520,3 milyon manat artımla proqnozlaşdırılıb:

“2026-cı ildə Fondun büdcəsinin balanslaşdırılması məqsədilə dövlət büdcəsinin öhdəliklərinin maliyyələşdirilməsi üçün dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait 1 milyard 700 milyon manat həcmində proqnozlaşdırılır ki, bu da 2025-ci il üzrə təsdiqlənmiş məbləğindən 100 milyon manat və ya 6,3% çoxdur. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, dövlət öhdəliklərinin maliyyələşdirilməsi üçün dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitin DSMF-nin gəlirlərindəki payının 2017-ci ildə 38%-dən 2026-cı ildə 20,4%-ə düşməsi proqnozlaşdırılır. Vurğulamaq istərdim ki, növbəti il üzrə dövlət büdcəsi xərclərinə dəstək göstərilməsi məqsədilə DSMF-nin 2026-cı il üçün büdcə layihəsində Fondun əvvəlki illərdə yaratdığı ehtiyatdan 160 milyon manata yaxın məbləğdə vəsait növbəti ilin xərclərinə yönəldilir. Fondun 2026-cı il üzrə ümumi xərclərinin 8 milyard 483 milyon manat həcmində olması proqnozlaşdırılır ki, bunun da 96,6% və ya 8 milyard 196 milyon manatı əhaliyə ödənişlərin payına düşür. Bu göstərici 2024-cü illə müqayisədə 1 milyard 534 milyon manat, 2025-ci illə müqayisədə isə 788 milyon manat çoxdur. Bu məbləğin 7 milyard 993 milyon manatı əmək pensiyalarının, 203,6 milyon manatı isə sosial sığorta hesabına verilən müavinət xərclərinin payına düşür”.

Həbsdə olan müğənni Rəqsanə İsmayılovanın ev dustaqlığına buraxılmasının detalları məlum olub.

Mediaxeberleri.Az Manset.az-a istinadən xəbər verir ki, müğənninin 520 min dollar dələduzluq etdiyi Gündüz Məmmədova dəymiş zərərin bir hissəsi sənətçinin qızı Aysun İsmayılova tərəfindən ödənilib.

Bundan əlavə, Rəqsanə İsmayılovanın və ailəsinin dostluq etdiyi, əslən Şəmkir rayonundan olan və Rusiyada yaşayan iki tanınmış iş adamı da zərərçəkmişə dəymiş zərərin tam şəkildə ödəniləcəyinə dair söz veriblər.

Sonra müğənninin vəkili Hikmət Əliyev tərəfindən Sabunçu Rayon Məhkəməsinə onun həbs qətimkan tədbirinin ev dustaqlığı ilə əvəz olunması barədə müraciət edilib. Müraciətdə qeyd olunub ki, zərərçəkənlə ilkin razılaşma əldə olunub və qalan məbləğin də tam ödəniləcəyi bildirilib. Həmçinin müğənninin himayəsində azyaşlı övladının olması nəzərə alınaraq ev dustaqlığı tətbiq olunması xahiş edilib.

Ötən gün Sabunçu Rayon Məhkəməsində hakim Günel Məmmədovanın sədrliyi ilə keçirilən prosesdə müşavirədən sonra Rəqsanə İsmayılovanın ev dustaqlığına buraxılması barədə qərar elan olunub.

Stiven Uitkoff və Kirill Dmitriyevin iştirakı ilə hazırlanmış Ukrayna üçün yeni sülh planında ABŞ Ukraynadan Luqansk və Donetsk vilayətlərindəki bütün əraziləri təslim etməyi və ordusunu yarıya qədər azaltmağı tələb edir. Məlum olduğu kimi, “Financial Times” və “Axios” nəşrləri başda olmaqla, Qərbin aparıcı nəşrləri bu barədə öz mənbələrinə istinadla məlumat yayıblar.

“Axios”-un məlumatına görə, plan Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Donbasın qalan 14% ərazisindən çıxarılmasını və onun hərbsizləşdirilmiş zonaya çevrilməsini nəzərdə tutur. Plana görə, bu ərazidə heç bir tərəf qoşun və ya silah saxlamayacaq. Bunun müqabilində Kreml Zaporojye və Xerson vilayətlərindəki cəbhə xəttini dondurmağa və nəşrin mənbələrinə görə, hətta uğurlu danışıqlar şərtilə bəzi torpaqları geri qaytarmağa razı ola bilər.

Trampın planına görə, ABŞ və digər ölkələr Krımı və Donbası Rusiya ərazisi kimi tanımalıdırlar. Lakin Ukraynadan bu tələb olunmur. Həmçinin, Kiyev rus dilini rəsmi dil kimi tanımalı və Rus Pravoslav Kilsəsinin fəaliyyətinə qoyulan məhdudiyyətləri aradan qaldırmalıdır.

Eləcə də Trampın planına Ukrayna Silahlı Qüvvələri üçün müəyyən silah növlərinə qadağa, Qərbin uzaqmənzilli(Moskva və Sankt-Peterburqa çata biləcək) raketlərinin tədarükünün dayandırılması və Ukraynada hər hansı xarici qoşunların yerləşdirilməsinə qadağa da daxildir.

Artıq əksər müşahidəçilər və ekspertlərin də dediyi kimi, Trampın planı Ukraynanın təslim olmasına - kapitulyasiyasına bərabərdir. Çünki plan, əgər mətbuatda dərc edilən maddələrdən ibarətdirsə, əsasən Kremlin maksimalist tələblərinin siyahısıdır.

Ağ Evdəki mənbə “Axios”-a bildirib ki, Amerika rəsmilərinin məntiqi budur ki, Ukrayna Donbası təslim etməlidir, çünki onsuz da onu itirəcək və buna görə də "indi razılaşmaq onun maraqlarına daha uyğundur".

Qeyd olunur ki, Stiven Uitkoff Amerika təklifini müzakirə etmək üçün Ankarada Vladimir Zelenski ilə görüşməli idi, lakin Ukrayna Prezidenti danışıqları ləğv edib. Ukrayna mənbələrinin məlumatına görə, Zelenski Trampın planını əvvəlcə avropalılarla müzakirə etmək istəyir. Amerikalı bir rəsmi “Axios”-a bildirib ki, Zelenski Ankaraya Avropa ölkələri ilə razılaşdırılmış, lakin "Rusiyanın heç vaxt dəstəkləməyəcəyi" öz planını gətirib. Bu plan isə ABŞ tərəfindən dəstəklənmir. Odur ki, hələ sözügedən planla bağlı heç bir rəsmi açıqlama verilməmiş, artıq proses dalana dirənmiş kimi görünür.

Xatırladaq ki, Tramp planı ilə bağlı ilk açıqlamanı “Axios” yaymışdı. İlk məlumatda Ukraynanın ərazi güzəştlərindən heç bir söhbət getmirdi. Orada əsasən Ukrayna üçün zəmanətlərin yer aldığına dair məlumatlara üstünlük verilirdi. Lakin az sonra işıq üzü görən ikinci yazıda Ukraynanın Donbasın qalan ərazisindən imtina etməsi və digər sərt müddəalar dərc edildi. Maraqlıdır ki, bu materialın altındakı şərhlərdən biri Stiven Uitkoffa aid olub. Uitkoff həmin şərhdə “Bu məlumat K-dan gəlib” yazıb. “K” Vladimir Putinin xüsusi nümayəndəsi və Uitkoffun tərəf müqabili Kirill Dmitriyevdir. Bununla Uitkoff demək istəyib ki, bu məlumat sözügedən planın ABŞ-nin deyil, Rusiyanın görmək istədiyi şəkildə təqdimatıdır. Ardınca Uitkoff həmin şərhini silib. Qərbdəki müşahidəçilər hesab edirlər ki, Uitkoff bu şərhi hamı üçün açıq olan məqalənin altına səhvən yazıb və bu sözlər əslində yazının müəllifi olan tanınmış jurnalist Barak Ravidə ünvanlanıb. Yəni, Uitkoff jurnalistin şəxsi poçtuna yazmalı olduğu şərhi səhvən məqalənin altına yazıb. Bu, o deməkdir ki, mətbuata sızıntılar Dmitriyev və Uitkoffdan gəlir. Həmçinin, gerçək plan hazırda Qərb mətbuatında Dmitriyevin təqdimatında dolaşan plandan fərqli ola bilər.

Bu arada iddia olunur ki, Donald Tramp Rusiya və Ukrayna arasında 28 bəndlik sülh planını təsdiqləyib. Bu barədə “NBC News” telekanalı Tramp administrasiyasının yüksək vəzifəli rəsmisinə istinadla məlumat yayıb. İddia olunur ki, planın hazırlanmasında Trampın xüsusi nümayəndəsi Stiven Uitkoff, vitse-prezident C.D. Vens və hətta Prezidentin kürəkəni Cared Kuşner iştirak edib. "Plan hər iki tərəfə davamlı sülhü təmin etmək üçün təhlükəsizlik zəmanətlərinin verilməsinə yönəlib. Bu plana Ukraynanın davamlı sülh üçün istədiyi və ehtiyac duyduğu şeylər daxildir", - deyə ABŞ rəsmisi iddia edib. Lakin ABŞ rəsmisi planın təfərrüatlarını açıqlamayıb və onun fikrincə, bu plan hələ də prosesdə iştirak edən əsas tərəflərlə danışıqlar tələb edir.

Kirill Dmitriyevə gəlincə, nəşrə son açıqlamasında o, nikbinlik ifadə edib: "Biz Rusiyanın mövqeyinin həqiqətən eşidildiyini hiss edirik. Bu, əslində, nəhayət, yalnız Ukraynada deyil, Avropada uzunmüddətli təhlükəsizliyə necə nail ola biləcəyimizi müəyyən edən daha geniş çərçivə müqaviləsidir".

Bu arada “The Wall Street Journal” yazır ki, Tramp administrasiyası bu planda Qəzza probleminin tənzimlənməsində istifadə etdiyi eyni yanaşmanı tətbiq etməyə çalışır: hərtərəfli plan hazırlamaq və sonra münaqişə tərəflərini onu qəbul etməyə məcbur və təşviq etmək. Qəzet yazır ki, Rusiya üçün təşviq Qərblə iqtisadi münasibətlərin bərpasını, Ukrayna üçün isə yenidənqurma işlərinə kömək etməyi əhatə edəcək.

Bütün bu qeyri-rəsmi, dolaşıq və bəzən ziddiyyətli məlumatların fonunda bu planın və gilzi ABŞ - Rusiya danışıqları mövzusunun niyə məhz indi, özü də kifayət qədər gözlənilmədən ortaya çıxması sualı yaranır. Demək olar, eyni vaxtda Ukraynada Zelenski hakimiyyətinə qarşı korrupsiya ittihamları ortaya atıldı (hansı ki, NABU istintaqın nəticələrini indi yox, bir neçə ay, hətta il sonra da açıqlaya bilərdi), böyük qalmaqal başladı və Prezident Ofisinin mövqeyi sarsıdıldı. Buna paralel olaraq, Ağ Ev Rusiyaya qarşı olduqca ağrılı neft sanksiyaları tətbiq etməklə, “Lukoil”-i iflic, “Rosneft”-i “yarımcan” etdi, Kremlin müharibəni davam etdirmək üçün lazım olan iqtisadi resurslarına ağır zərbə vurdu. Həmçinin, Kremlin bütün hədə-qorxu və xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, Rusiyanın dərinlikləri ABŞ raketləri ilə nümayişkaranə şəkildə vurulmağa başladı. Hətta Rusiya Müdafiə Nazirliyi də etiraf etdi ki, zərbələr ABŞ-nin ATACMS raketləri ilə endirilir. Lakn ötən il, Baydenin dövründə bu cür zərbələrə “Oreşnik”-lə cavab verən Kreml bu dəfə həmin “analoqsuz” silaha əl atmadı.

Nəhayət, ABŞ-də “Epşteyn işi”nə impuls verildi, iş tam sürətlə irəliləyir, Konqresdə respublikaçılar belə “Epşteyn faylları”nın açılmasına səs verir, Tramp faktiki olaraq müvafiq qanunu imzalamağa məcbur edilir. “Epşteyn işi” ilə bağlı sual verən jurnalisti “donuz” adlandırmaqdan belə çəkinməyən ABŞ Prezidenti geri çəkilmək məcburiyyətində qalır. Bu üç hadisəni bir sıraya düzdükdə, görmək olar ki, Ukraynaya dair “Tramp planı” mövzusunun ortaya atılması qətiyyən təsadüfi deyil və sanki hər şey bir mərkəzdən idarə olunur. Bu planın gündəmə gətirilməsi hər üç tərəfin – Ağ Evin, Zelenski administrasiyasının və Kremlin maraqlarına uyğun görünür.

Tramp administrasiyası bununla “Epşteyn işi”ni, Zelenski administrasiyası isə korrupsiya qalmaqalını ikinci plana keçirə bilər. Kremlin marağına gəlincə, “Tramp planı” qəbul edilsə, Moskva özünü müharibədə qalib elan etmək üçün ciddi əsas əldə edəcək. Yox, əgər plan Kiyev tərəfindən rədd edilsə, Kreml ümid edə bilər ki, ABŞ administrasiyası Kiyevə dəstəyi azaldacaq, Moskvaya qarşı sanksiyaları yumşaldacaq və sair.

ABŞ administrasiyasında Dövlət katibi Marko Rubio ilə Uitkoff arasında müəyyən qarşıdurma olduğu barədə şayiələr dolaşır. ABŞ - Ruisya danışıqlarının isə iki trek üzrə - Uitkoff-Dmitriyev və Rubio-Lavrov müstəvisində getdiyi bəllidir. Birinci “cütlük” hadisələrin gedişini daha optimist, bəzən xəyalpərəst tərzdə (Məsələn, Dmitriyev ABŞ və Rusiya arasında sualtı tunel tikilməsini təklif edib) təqdim edərkən, ikinci “cütlük” daha realist və məntiqli görünür. Donald Trampın Rusiyaya qarşı sərt sanksiyalar qərarı və Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə ABŞ raketlərilə zərbə endirmə icazəsi məhz ikinci “cütlüyün” telefon danışığından - Lavrovun Kremlin maksimalist tələblərindən əl çəkmədiyini göstərməsindən və bundan çıxış edən Rubionun Trampa məsləhətindən sonra verilib. Bu da ABŞ Prezidentinin daha çox kimin mövqeyinə stavka etməsindən xəbər verir. Odur ki, Uitkoff-Dmitriyev tandeminin hərəkətləri, açıqlamaları, mətbuata sızdırmaları daha çox kəşfiyyat xarakterli addımlar ola bilər. Konkret qərarlar isə tərəflərin rəsmi orqanları tərəfindən verilir. Bu baxımdan Kremlin sözçüsü Dmitri Peskovun hələlik Alyaska danışıqlarından fərqli heç bir irəliləyişin olmadığını deməsi və ABŞ administrasiyasının hər hansı bir ətraflı şərhdən yayınması Tramp planı ətrafındakı hay-küyün şişirdildiyi qənaəti yaradır.

Digər tərəfdən, tərəflər doğrudanmı sülhə hazır və bunda maraqlıdır? Bir yandan real danışıqalr apardığını və sülhə hazır olduğunu bildirən Kremlin digər tərəfdən Ukraynanı daha amansız şəkildə bombalaması məntiqsiz görünür. Təkcə Ternopola endirilən dünənki raket-terror zərbəsində uşaqlar da daxil olmaqla, 30-dan çox dinc ukraynalı həlak olub. Digər yandan, Zelenski hakimiyyəti üçün Ukrayna ərazilərinin döyüşsüz təhvil verilməsi, ordunun iki dəfə azaldılması və zəiflədilməsi, rus dilinin dövlət dili kimi qəbul edilməsi siyasi intihara bərabərdir və Kiyevin buna gedəcəyi qətiyyən inandırıcı görünmür.

Bir sözlə “Tramp planı” ilə bağlı vəziyyət Trampın özünün şəxsiyyəti kimi qeyri-müəyyən və xaotik görünür. Bu plandan ortaya hansı nəticənin çıxacağı və bu nəticənin nə dərəcədə dayanıqlı və effektiv olacağı yaxın zamanda bəlli olacaq.

Cəlal Məmmədli

“AzPolitika.info”

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən noyabrın 21-də respublika üzrə pensiyaların tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bu barədə nazirlikdən məlumat yayılıb.

Həmin gün güzəştli şərtlərlə pensiya hüququna malik şəxslərin də pensiyaları ödəniləcək.