Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkənin pərakəndə ticarət şəbəkəsində istehlakçılar ümumilikdə 52 milyard 615,7 milyon manatlıq məhsul alıblar. Bunun 28,6 milyard manatı ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatlarının, 23,9 milyard manatı isə qeyri-ərzaq mallarının satışına aiddir. 

Rəsmi məlumatlara görə, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə pərakəndə ticarət dövriyyəsi real ifadədə 3,8% artıb. Artım ərzaq qrupunda 1,3%, qeyri-ərzaq mallarında isə 6,7% təşkil edib.İstehlakçıların ticarət şəbəkəsində xərclədiyi vəsaitin strukturunda dəyişikliklər də diqqət çəkir. Belə ki, alıcıların aylıq xərclərinin əhəmiyyətli hissəsi(50,4%) ərzaq məhsullarına,(4,1%) içkilər və tütün məhsullarına yönəlib. Hesabat dövründə ölkədə bir nəfər ay ərzində orta hesabla 513,8 manatlıq alış-veriş edib. Bunun da 279, 9 manatı ərzaq məhsullarının payına düşüb.

Xatırladaq ki, 2024-cü ildə Azərbaycanda yaşayan əhalinin bir nəfəri istehlak məqsədilə ay ərzində 508,0 manatlıq, o cümlədən 278,8 manatlıq ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları, 229,2 manatlıq qeyri-ərzaq malları almışdı.

2025-ci ilin ilk doqquz ayında ərzaq məhsullarının qiymətləri 7,4 % artıb. Son statistika da bunu təsdiq edir: oktyabr ayında ərzaq inflyasiyası təxminən 8,2 % səviyyəsində qeydə alınıb. Bu isə o deməkdir ki, ümumi inflyasiya 4–6 % aralığında dəyişsə belə, ərzaq məhsullarının illik qiymət artımı 6–9 % arasında olur. Bununla yanaşı, rəsmiləşdirilmiş istehlak qiymətləri indeksindən fərqli olaraq, real bazar qiymətlərini, yəni qeyri-rəsmi inflyasiyanı da nəzərə almaq vacibdir. Çünki bir çox hallarda istehlakçıların gündəlik həyatında hiss etdiyi qiymət artımı rəsmi göstəricilərdən daha yüksək olur.

Ən çox bahalaşan qida məhsulları - qarabaşaq yarması, mal və qoyun əti, mal əti konservləri, balıq, yumurta, ayran, kəsmik, pendir, kərə yağı, banan, armud, fındıq, pomidor, şirin bibər, badımcan, yerkökü, kartof və şokolad olub.

Maraqlıdır ki, inkişaf etmiş ölkələrdə əhalinin xərclərində ərzağın payı adətən 8–10% civarındadır. Bəzi ölkələrdə bu göstərici bir qədər yüksək ola bilər. Məsələn, inflyasiyanın yüksək olduğu Türkiyədə ev təsərrüfatlarının istehlak xərclərinin 22,8%-i qida və alkoqolsuz içkilərə gedir. Gəlir səviyyəsi artdıqca bu nisbət ciddi şəkildə dəyişir: ən aşağı gəlir qrupunda ərzaq xərcləri ümumi istehlak xərclərinin 36,6%-ni, ən yüksək gəlir qrupunda isə 14,5%-ni təşkil edir. Ümumilikdə, Türkiyədə qida xərcləri ikinci ən böyük istehlak kateqoriyasıdır; ən böyük xərc maddəsi isə mənzil və kirayədir.

Baltik və postsovet ölkələrində də vəziyyət müxtəlifdir. Estoniyada istehlak xərclərinin 14,6%-i, Litvada 17,7%-i, Latviyada isə 25,6%-i ərzağa yönəlir. Bu göstərici Ukraynada 42,1%, Belarusda 43,9%, Rusiyada 40%, Moldovada 50,1%, Qazaxıstanda 58,7%, Ermənistanda 61,8%, Türkmənistanda isə 67,3% təşkil edir.

Əhalinin xərclərində ərzağın payının yüksək olması, ümumiyyətlə, həyat səviyyəsinin aşağı olduğuna işarə sayılır. Çünki ərzağa nə qədər çox vəsait xərclənirsə, əhalinin orta və uzunmüddətli alıcılıq qabiliyyəti, həmçinin qənaət imkanı bir o qədər azalır. Rəsmi verilənlərə görə, Azərbaycanda əhalinin gəlirlərinin cəmi 1,8%-i sərəncamında qalır. Orta aylıq nominal əməkhaqqının 1087,7 manat olduğunu nəzərə alsaq, vətəndaş ayın sonunda təxminən 19 manat vəsait saxlayır. Bu da o deməkdir ki, insanların maaşının 98,2%-i gündəlik zəruri xərclərə xərclənir. Müqayisə üçün: Belarusda bütün xərclər ödənildikdən sonra gəlirin 10%-i, Rusiyada isə 9,2%-i vətəndaşın sərəncamında qalır.

İqtisadçı Xalid Kərimli “AzPolitika”-ya bildirib ki, bu fərqin yaranmasının əsas səbəbi Azərbaycan əhalisinin gəlir səviyyəsinin aşağı olmasıdır. Onun sözlərinə görə, ölkədə müşahidə olunan statistika kasıb ölkələr üçün xarakterik göstəricilərlə üst-üstə düşür.

“Biz varlı ölkə deyilik. İnsanların cibinə daxil olan gəlir əsasən yemək, kommunal və tibbi xərclərə gedir. Gəzmək, əyləncə və istirahət isə sonrakı plana qalır. Ac insanın teatr və ya istirahət haqqında düşünməməsi təbiidir. Xərclərin strukturunda ərzaq xərclərinin böyük paya malik olması əhalinin maddi durumunun zəif olduğunu göstərir. Çünki əvvəlcə qarnımızı doyururuq, daha sonra təhlükəsizlik və istirahət kimi məsələlər önə çıxır”, – deyə iqtisadçı qeyd edib.

Xalid Kərimlinin fikrincə, ərzaq xərclərinin müəyyən “təbii limiti” var. Yəni, insanın gəliri artsa belə, o, iki dəfə çox yemək yemir. Buna görə də gəlir yüksəldikcə ümumi xərclər strukturunda qida üçün ayrılan pay azalmalıdır.

“Ərzaq xərclərinin yüksək olması əhalinin rifah səviyyəsinin aşağı olduğunun açıq göstəricisidir. İnsanlar gəlirlərinin böyük hissəsini qidaya yönəltməyə məcbur qalırlar. Sabah bu xərclər 534 yox, 1000 manat olsa belə, yenə də 600-700 manatı qida üçün xərcləməli olacaqlar”, – deyə iqtisadçı əlavə edib.

Ekspert ikinci səbəb kimi inflyasiyanı göstərib. Onun sözlərinə görə, son 2–3 ildə ərzaq inflyasiyası digər mal və xidmətlərin qiymət artımını xeyli üstələyib:“Qeyri-ərzaq məhsullarında qiymətlər 2,5–3 faiz bahalaşdığı halda, ərzaq məhsullarında bu göstərici 8 faiz olub. Ərzaq qiymətlərinin daha sürətli artması xərclərin strukturuna ciddi təsir edir. Keçən il qidaya 100 manat verən şəxs bu il 108 manat ödəməli olur”.

İqtisadçı üçüncü amil kimi statistikada şəffaflıq məsələsini qeyd edib. Onun sözlərinə görə, müəyyən sahələr rəsmiləşdikcə vergi ödənişləri artır, bu isə əhalinin real vəziyyətini çətinləşdirir, amma statistik göstəricilərdə süni artım yaradır.

“ƏDV geri al” layihəsi, keşbek sistemi və kart ödənişlərinin genişlənməsi pərakəndə ticarətdə şəffaflığı artırıb. Nəticədə rəsmiləşmə yüksəlib və bu da statistik rəqəmlərin dəyişməsinə təsir edir”, – deyə Xalid Kərimli vurğulayıb.

Qeyd edək ki, Mərkəzi Bankın proqnozuna əsasən, 2026-cı il üçün orta illik inflyasiya təxminən 5,3 % səviyyəsində gözlənilir. Digər rəsmi qurum – İqtisadiyyat və Maliyyə Nazirliyi isə gələn il inflyasiyanın 4,8 % olacağını açıqlayıb. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ümumi inflyasiya bütün mal və xidmətləri əhatə etsə də, ərzaq qiymətlərinin dinamikası adətən fərqli olur və daha tez dəyişir.

E.Bəyməmmədli

“AzPolitika.info”

“Ukraynaya “həlledici zərbə” daxildən gələ bilər...Kiyev müharibəyə aydın məqsədi olmadan daxil olub”

Ukraynanın Birləşmiş Krallıqdakı səfiri və Silahlı Qüvvələrin sabiq baş komandanı Valeri Zalujnı müharibə və onun siyasi çalarları barədə ən kəskin qiymətləndirmələrdən birini səsləndirib.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, general LIGA.net portalı üçün yazdığı geniş analitik məqalədə Ukraynanın indiyədək əsas siyasi məqsədi dəqiq müəyyən etmədən müharibə apardığını vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, bu boşluq təkcə Kiyev üçün yox, bütövlükdə Avropa üçün ciddi strateji nəticələr doğurur.

Zalujnı əsas tezisini Klauzevitsin məşhur nəzəriyyəsinə söykəyir: müharibə siyasətin başqa vasitələrlə davamıdır və siyasi məqsəd dəqiq müəyyənləşdirilmədən rasional strategiya qurmaq mümkün deyil.

Generalın fikrincə, Ukrayna tammiqyaslı müharibəyə bu cür aydın siyasi məqsəd olmadan daxil olub və elə bu şəkildə də davam etdirib. Nəticədə döyüş meydanındakı qəhrəmanlıq uzunmüddətli planlaşdırmadakı boşluqları – xüsusən səfərbərlik, iqtisadi idarəetmə və tərəfdaşlarla münasibətlərdə uyğunsuzluğu kompensasiya edə bilməyib.

O, müharibəni getdikcə “qlobal müharibə xüsusiyyətləri daşıyan” qarşıdurma kimi xarakterizə edir: burada məsələ itkilərin sayında deyil, konfliktin dünya iqtisadiyyatı və təhlükəsizlik sistemi üzərində yaratdığı təsirdədir.

Zalujnıya görə, artıq söhbət yalnız Ukraynanın ərazi bütövlüyündən getmir – Avropanın gələcək təhlükəsizlik arxitekturasının harada formalaşacağı müəyyənləşir: Kiyev və Varşavada, yoxsa Moskvada.

General məqaləsinin mühüm hissəsini Rusiyanın siyasi məqsədlərinə həsr edir və bunu açıq şəkildə belə ifadə edir:“Rusiya üçün bir nömrəli hədəf Ukraynadır – onun dövlətçiliyi, müstəqilliyi və bütün potensialı”.

Onun fikrincə, Moskva Donetsk və ya Luqansk kimi bölgələrə yalnız canlı qüvvə ehtiyatı kimi yanaşır. Əsas məqsəd Ukraynanı müstəqil dövlət kimi sıradan çıxarmaq və onun ərazisini “Avropaya giriş qapısı” kimi istifadə etməkdir. Bu isə o deməkdir ki, Ukraynanı zəif və parçalanmış vəziyyətdə qoyan və ya güclü təhlükəsizlik mexanizmlərindən kənarda saxlayan istənilən razılaşma müharibəni bitirməyəcək - sadəcə daha sonra, bəlkə də daha qərbdə yenidən başlayacaq.

Zalujnı xatırladır ki, Rusiya 2022-ci ilin əvvəlində sürətli “yox etmə” strategiyasından – Kiyevə hücum planının uğursuzluğa düçar olmasından sonra uzunmüddətli tükətmə müharibəsinə keçdi. Bu tip savaşda həlledici zərbələr ərazi qazancları deyil, rəqibin müqavimət gücünün sistemli şəkildə aşındırılmasıdır: infrastrukturun ardıcıl vurulması, ağır döyüşlər, iqtisadi təzyiq və ictimai rəyin sarsıdılmasına yönəlmiş informasiya əməliyyatları.

General xəbərdarlıq edir ki, Ukrayna üçün belə müharibədə “həlledici zərbə” məhz daxili proseslərdən gələ bilər – dövlət hərbi, iqtisadi və siyasi cəbhələri koordinasiya edə bilməsə, siyasi böhrana və hətta daxili toqquşmaya sürüklənə bilər.

Bu yanaşma Avropa üçün də xoşagəlməz nəticələr doğurur. Zalujnı hesab edir ki, Ukraynada “üzüağ” nəticə verəcək ucuz və sürətli sülh ssenarilərinə inanmaq illüziyadır.

O xatırladır ki, Qərbdə bərpa və seçkilərlə bağlı nikbin proqnozlar səsləndiyi dövrdə cəbhə xətti ardıcıl olaraq Dneprə, oradan isə Zaporojye və Xarkova doğru geri çəkilirdi. Rusiyanın siyasi məqsədlərinin yanlış anlaşılması və müharibənin sırf ərazi mübahisəsi kimi dəyərləndirilməsi Moskvanın öz mövqeyini gücləndirməsinə imkan verib.

Onun sözlərinə görə, Rusiya iqtisadiyyatını müharibəyə uyğunlaşdırıb, müdafiə istehsalını genişləndirib, qanunvericiliyi sərtləşdirib, təbliğat maşınını daha aqressiv hala gətirib. Halbuki Aİ ölkələri hələ də mərhələli yardım paketlərini müzakirə edir və sursat, hava hücumundan müdafiə istehsalının genişləndirilməsi ilə bağlı çətinlik çəkirlər. Əgər müharibəartıq sənaye ölçüsündə tükətmə mərhələsinə keçibsə, həlledici faktor Ukrayna və onun tərəfdaşlarının iqtisadi-texnoloji potensialı ilə Rusiya və müttəfiqlərinin imkanları arasındakı rəqabət olacaq.

Zalujnı təhlükəsizlik təminatları barədə də konkret danışır. Onun fikrincə, Ukrayna üçün yalnız üç real uzunmüddətli təminat mövcuddur:

-NATO-ya üzvlük;

-Ukrayna ərazisində nüvə silahlarının yerləşdirilməsi;

-Rusiyanı çəkindirə biləcək böyük xarici hərbi kontingentin daimi dislokasiyası.

General bildirir ki, hazırda bu variantların heç biri reallıqda gündəmdə deyil. Bununla belə, onun fikrincə, “sülh – hətta növbəti müharibə ehtimalı şəraitində belə – siyasi dəyişikliklər, dərin islahatlar, tam bərpa və iqtisadi inkişaf üçün imkan yaradır”.

Bütün bu arqumentlər Avropa üçün acı nəticəyə gətirir: Ukraynaya real təhlükəsizlik təminatları olmadan əldə ediləcək atəşkəs və ya “dondurulmuş” münaqişə yalnız müvəqqəti nəfəs alma imkanı verəcək, lakin qarşıdurmanı həll etməyəcək. Sanksiyalara dözüb yenidən silahlanan və işğal altındakı əraziləri möhkəmləndirən Rusiya bundan sonra Moldova, Qərbi Balkanlar və hətta NATO-nun şərq cinahına təzyiq göstərmək üçün daha əlverişli mövqedə olacaq.

Zalujnı nəticəni belə formalaşdırır: “Qələbə - Rus imperiyasının çökməsidir; məğlubiyyət - Ukraynanın dağılaraq tam işğalıdır. Qalan hər şey sadəcə müharibənin davamıdır”.

Bu sözlər Avropa üçün birbaşa siyasi resept olmasa da, Ukrayna hərbi elitasının münaqişənin mahiyyətini necə gördüyünü dəqiq şəkildə ortaya qoyur. Bu kontekstdə Avropada “müharibədən yorulma” və ya “təhlükəsizlik–rifah” dilemması barədə debatlar münaqişənin strateji mahiyyətindən uzaq görünür.

Generalın analizi Aİ hökumətlərinin seçim imkanlarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırır. Əgər Rusiyanın məqsədi Ukrayna dövlətçiliyini məhv etməkdirsə və Moskva uzunmüddətli tükətmə müharibəsinə tam uyğunlaşıbsa, konfliktin “az xərc hesabına idarə olunması” strategiyası nəticə verməyəcək. Avropanın qarşısında iki real seçim qalır: ya Ukraynanın siyasi çökməsinin qarşısını alacaq və Rusiyanın hərbi gücünü məhdudlaşdıracaq səviyyədə dəstək vermək, ya da daha sonra daha geniş və daha bahalı müharibə ehtimalı ilə barışmaq.

Zalujnı müharibəni cəsarət və resurs sınağından daha çox, siyasi aydınlıq testi kimi qiymətləndirir. Onun Kiyevə mesajı aydındır: Ukrayna hərbi, iqtisadi və ictimai səyləri birləşdirən dəqiq siyasi məqsəd müəyyən etməlidir.

Avropaya ünvanlanmış əsas mesaj isə budur: Rusiyanın aqressiyasına qarşı vahid və aydın siyasi məqsəd formalaşdırılmayınca və bu məqsədi təmin edəcək resurslar ayrılmayınca, Moskva Avropanın təhlükəsizlik arxitekturasını faktiki olaraq öz təsir dairəsində formalaşdırmağa davam edəcək.

Ötən həftə elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev İTV-də yayımlanan "Diqqət Mərkəzi" verilişində bildirib ki, sertifikasiya imtahanlarında digər fənn müəllimləri ilə müqayisədə ən aşağı nəticələri ibtidai sinif müəllimləri göstərib. Bu məqam ibtidai sinif müəllimlərinin üzərinə düşən çoxşaxəli fənn yükünün nəticələrə təsir edib-etməməsi ilə bağlı suallar doğurur. Eləcə də müzakirə olunan digər bir məsələ ibtidai tədrisin bir müəllim əvəzinə müxtəlif fənlər üzrə ixtisaslaşmış bir neçə müəllim tərəfindən həyata keçirilməsinin mümkün olub-olmaması ilə əlaqəlidir.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı Modern.az-a danışan Elm və Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şuranın katibi Günay Əkbərovanın sözlərinə görə, bu mövzu, əslində, təhsil sistemimizin uzun illərdir gizli qalan, amma bu gün açıq şəkildə müzakirəyə ehtiyacı olan bir nöqtəsidir.

"Nazirin qeyd etdiyi sertifikasiya nəticələrində ibtidai sinif müəllimlərinin daha aşağı bal toplaması tək bir səbəblə izah olunmur, amma burada ən önəmli amillərdən biri onların üzərinə düşən həddindən artıq fənn yüküdür. İbtidai sinif müəllimi həm Azərbaycan dili, həm riyaziyyat, həm həyat bilgisi, həm məntiq, həm də bacarıqyönümlü fəaliyyətləri təkbaşına aparır. Bu isə bir müəllimdən həm humanitar, eləcə də dəqiq elmlərə eyni səviyyədə bələd olmağı tələb edir ki, bu da real deyil.

Dünya təcrübəsinə baxdıqda da görürük ki, bu model yalnız inkişaf etməkdə olan ölkələrə xasdır. Finlandiya, Estoniya, Sinqapur və Cənubi Koreya kimi təhsil nəticələri yüksək olan ölkələrdə ibtidai mərhələdə müəllimlər sahə üzrə ixtisaslaşır - yəni bir müəllim dili, digəri isə riyaziyyatı tədris edir. Bu yanaşma həm müəllimin dərs keyfiyyətini artırır, həm də şagirdlərin nəticələrinə müsbət təsir edir".

G.Əkbərova vurğulayıb ki, yerli təhsil sferasında ibtidai mərhələdə iki müəllim modelinin tətbiqi tamamilə mümkündür və əslində, uzunmüddətli perspektivdə də qaçılmaz görünür:

"Çünki müəllim öz güclü tərəfi üzrə dərs keçəndə həm daha rahat olur, eləcə də şagirdlər daha keyfiyyətli tədris alır. Riyaziyyat sistematik, ardıcıllıq tələb edən fəndir və xüsusi metodoloji hazırlıq istəyir. Azərbaycan dili isə tamam fərqli yanaşma, fərqli pedaqoji texnika tələb edir. Bir insanın hər iki sahədə eyni səviyyədə güclü olması nadir haldır. Burada məsələ müəllimin zəifliyi deyil, sistemin ondan qeyri-real gözləntiləridir. Əgər ibtidai tədris mərhələli şəkildə iki müəllim arasında bölünsə, iş yükü balanslaşar, müəllimin də, şagirdin də inkişafına xidmət edər. Bunun üçün əlbəttə ki, yeni iş bölgüsü, müəllim sayının yenidən hesablanması və ixtisaslaşma mexanizminin yaradılması lazımdır. Doğru planlanarsa, bu struktur dəyişikliyi ibtidai müəllimləri rahatlaşdırmaqla yanaşı, eyni zamanda tədrisin keyfiyyətini də yüksəldər".

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin (ADNSU) Elmi Şurasının qərarına əsasən, universitetin professor-müəllim heyətinin və digər əməkdaşlarının əməkhaqları artırılıb.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bu barədə "Azərbaycan Universitetləri" səhifəsi məlumat yayıb.

Qərara görə, dekan, kafedra müdirləri, dosent, baş müəllim və müəllimlərin əmək haqqı 15-20%, tyutorların əmək haqqı 33%, laborantların əmək haqqı isə 20% artırılıb.

Bu artımlardan sonra professor-müəllim heyətinin əməkhaqları belə müəyyən edilib:

Professor: 2 150 AZN;

Dosent: 1 700 AZN;

Baş müəllim: 1 500 AZN;

Müəllim: 1 350 AZN.

Əziz dostum Anar Niftəliyev, 2019-cu ilin sentyabrında “Azloqos”a verdiyim müsahibə ilə bağlı yazdığın qeydləri böyük maraq və minnətdarlıqla oxudum. Təftişçi yanaşmanı, göstərdiyin bəzi iradları, diqqət mərkəzinə çıxartdığın məqamları qiymətləndirirəm. Onların bir çoxunda tamamilə haqlısan. Lakin həmin müsahibə Əli Kərimli, Cəmil Həsənli və ya Milli Şura barədə hazırlanmış xüsusi ifşa yazısı deyildi. Mövzu “Yeni Müsavat” qəzetinin 30 illik yubileyi idi və müsahibənin mahiyyətinə uyğun olaraq yalnız ötəri şəkildə bəzi məqamlara toxunmuşdum.

O vaxt Ramiz Mehdiyev Prezident Administrasiyasının rəhbəri idi, ölkənin informasiya siyasəti onun və Əli Həsənovun nəzarətində idi. Media azadlıqları getdikcə daha çox məhdudlaşdırılırdı və mənim üçün aktual olan da bu idi. O mövzuda da danışmışam; amma onları da təftiş etsəniz, təbii ki, bəzi suallar, iradlar ortaya çıxa bilər. Amma demədiklərimi boş verin, dediklərim yetərlidir — orada söylədiyim bir sıra məqamlar bu gün ölkə gündəminə oturmuş mövzulardır. Əli Kərimlinin ünvanına müsahibə janrında 6 il əvvəl söylədiklərim bu gün az qala rəsmi ittiham aktının süjetini təşkil edir.

Mən bu gün haqqında sensasion vurğu ilə danışılan proseslərin çoxunun içində şəxsən olmuşam. 2011–2013-cü illərin siyasi kulislərini, İctimai Palatanın rəhbərlərindən biri kimi aparılan prosesləri, gizli və açıq danışıqları çox yaxşı bilirəm. Bunlar barədə də çoxsaylı yazılar yazmış, müsahibələr vermişəm. Əli Kərimli də, Cəmil Həsənli də, başqaları da mənimlə ayrıca görüşlər keçirib, Milli Şura planı barədə müzakirələr aparıblar. Onları xatırlayıb çox şey deyə, yaza bilərəm. Mövzu aktuallaşıb — yəqin ki, bundan belə bir sıra məqamları da açıqlayacağam.

Bəli, sizinlə razıyam: Əli Kərimli 90-cı illərdən etibarən Ramiz Mehdiyevin siyasi aləti idi. Onu Elçibəylə İsa Qəmbərin arasında destruktiv element kimi istifadə edirdilər. Elçibəyin AXC-yə nəzarətini məhdudlaşdırmaq, Kələkidə olduğu müddətdə İsa Qəmbərə açıq dəstək verməməsi üçün onu böyütmək… Əli Kərimlinin 1995-ci ildə deputat seçilməsi, 2000-ci ildə təkrar mandat alması onun “Ramiz dayısı”nın jesti idi.

Bu mövzuda 90-cı illərdə çoxsaylı yazılar yazmışam. O dərəcədə üstünə gedirdim ki, Elçibəy Kələkidən “daha bəsdi, ara ver” mesajı göndərirdi. Əslində isə onu və Asim Mollazadəni mediada sıxışdırmamı həm də Böyük Bəy özü xahiş edirdi. Maraqlarımız üst-üstə düşdüyü üçün mən də bunu məmnuniyyətlə edirdim. “Daha bəsdi” deyəndə isə bəzən dayanmaq olmurdu: Əli Kərimli artıq AXC-nin qəzetlərinə nəzarət edirdi, cavab imkanları yaranmışdı, bu baxımdan aramızdakı çəkişmə çox zaman “Azadlıq” – “Yeni Müsavat” savaşına çevrilirdi.

Deputat mandatı, media dəstəyi, maddi və siyasi imkanlar — bütün bunlar onun müəyyən məqsədlər üçün hazırlanmasının tərkib hissəsi idi. Biz “Yeni Müsavat” olaraq o dövrdə onun hakimiyyətlə əməkdaşlığını yazanda, onun şikayətləri əsasında dəfələrlə prokurorluğa çağırılırdıq. Saatlarla saxlanıldığımız vaxtlar olub. Bunların hamısını yaşamışam və unutmamışam.

2012-ci ildə Rusiyada qurulan Milyarderlər İttifaqının 2013-cü ildə Bakıda Milli Şura formatına çevrilməsi də təsadüfi deyildi. Bu, Moskvanın Azərbaycan üçün hazırladığı siyasi model idi. Eyni zaman kəsiyində eyni mexanizmi Gürcüstanda da tətbiq etmişdilər: İvanişvili adlı milyarder — “broker-lider” — 2011-ci ildə siyasətə gətirildi və nəticədə 2012-2013-cü illərdə Gürcüstanı qərbyönümlü siyasətçilərdən aldı, Saakaşvilini ölkəsindən qovdu.

Azərbaycanda isə Abbas Abbasov və Rüstəm İbrahimbəyov vasitəsilə eyni “broker-lider” modeli quruldu. Gürcüstanda Saakaşvilini devirmək üçün 1 milyarder ortaya atılmışdısa, Azərbaycanda İlham Əliyevə qarşı bir dəstə milyarderi təşkilatlandırmışdılar. Məqsəd seçkilər vasitəsilə hər iki ölkədə hakimiyyəti dəyişmək idi. Gürcüstanda bu baş tutdu, amma Azərbaycanda İlham Əliyevin siyasi iradəsi və qabiliyyəti bu ssenarini dağıtdı. Azərbaycan Rusiyanın pəncəsinə atılmadı, parçalanmadı, milli dövlətçiliyimiz qorundu.

İvanişvili Gürcüstan mediasını, müxalifətini, ictimai rəyini və seçicilərin səsini satın aldı; Abbas Abbasovun brokerliyində isə yalnız Azərbaycan müxalifətinin bir qismini satın ala bildilər.

Əlbəttə, bir yubiley müsahibəsində bütün gizli danışıqları, siyasi arxitekturanın iç üzünü detallı şəkildə danışmaq mümkün deyildi. Nə müsahibənin forması, nə vaxtı, nə də konteksti buna imkan verirdi. O zaman müsahibənin illər sonra yenidən aktuallaşacağını da təbii ki, bilmirdim. Amma əminəm ki, orada dediklərim bu günün siyasi reallığının mühüm parçalarıdır və tamamilə doğrudur.

Milli Şura Rusiyada hazırlanmış bir xəyanət modeli idi. Milyarderlər İttifaqı onun maliyyə dayağı idi. Azərbaycan siyasətinə ilk dəfə Rusiyanın hazır layihəsi gətirilmişdi və bunun nəticələrinin nə qədər ağır ola biləcəyini o dövrdə yüksək səslə deyir, yazırdım. AXCP–Milli Şura klanı isə məndən daha yüksək səslə şəxsimi suçlayır, məni iqtidara satılmaqda ittiham edirdi.

Mən isə əminliklə deyirdim, indi də deyirəm: xəyanət də, satqınlıq əməli də onlarda idi. İlham Əliyev qarşısını almasaydı, Azərbaycanı Rusiyaya peşkəş edəcəkdilər. İndi nə Zəfərimiz olardı, nə Qarabağımız, nə də bütövləşmiş Azərbaycan. Əli Kərimlini, Cəmil Həsənlini, digər MŞ rəhbərlərini isə elə ilk aydaca Abbas Abbasova öldürtdürəcəkdilər. Moskva ortaqlıq sevmir!

Başa düşürəm ki, yenə də demədiklərim qaldı…

Hörmətlə,

Rauf Arifoğlu

Azərbaycan və Ermənistan arasında sərhədin delimitasiya və demarkasiya istiqaməti dəyişməz olaraq qalır. Proses şimaldan - Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan sərhədlərinin kəsişmə nöqtəsindən başlayaraq, cənub istiqamətinə doğru davam edəcək.

Mediaxeberleri.Az Teleqraf-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə keçən həftəsonu Qəbələdə iki ölkənin sərhəd komissiyalarının görüşünün detalları barədə danışan Ermənistan parlamentinin Xarici Əlaqələr Komitəsinin sədri Sərkis Xandanyan məlumat verib.

“Prinsip eyni olaraq qalır. Bu ilin yanvar ayında qərarlaşdırıldığı kimi, dəyişməz qalıb, amma əlbəttə, kommuniksiyaların (və ya nəqliyyat dəhlizlərinin) açılması ilə bağlı praktik zərurət yarana bilər. Əgər xatırlayırsınızsa, sentyabrda da Ermənistan və Azərbaycanın sərhəd komissiyalarının rəhbərləri qarşılıqlı olaraq görüşdülər və həmin sahələri araşdırdılar, yəni mümkün infrastrukturun keçəcəyi sahələrdə çox qısa hissələri delimitasiya etmək zərurəti yarana bilər ki, layihələndirmə və tikinti zamanı problemlər yaranmasın”, - o bildirib.

Artıq müəyyən edilmiş sahələrdə praktiki olaraq delimitasiya işlərinin nə vaxt başlayacağı ilə bağlı Xandanyan dəqiq tarix söyləməkdə çətinlik çəkib, amma əmin edib ki, artıq konkret işlər aparılır:

“Əhalinin sayı və sənədlər, xəritələrlə işləməkdən əlavə, sahədə tədqiqatlar aparmaq, dəqiqləşdirmələr etmək zərurəti olacaq və əlbəttə, hava şəraiti və digər amillər nəzərə alınaraq, mümkün qədər yaxın aylarda işlər davam edəcək. Dəqiq tarixi bu baxımdan deyə bilmərəm”.

Məlumata görə, sərhəd komissiyalarının növbəti görüşü Ermənistan ərazisində keçiriləcək, gün və yer hələ müəyyənləşməyib.

Azərbaycanın bəzi ərazilərində yağıntılı hava şəraiti müşahidə olunur.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bu barədə Milli Hidrometeorologiya Xidməti məlumat yayıb.

Bildirilib ki, dekabrın 1-i saat 19:00-a olan məlumata əsasən, Şahbuz, Naxçıvan, Daşkəsən, Gədəbəy, Göygöl, Gəncə, Şəmkir, Naftalan, Goranboy, Mingəçevir, Tərtərdə arabir yağış yağır.

Yevlax, Sabirabad, Zərdab, Şərur, Sədərək, Şamaxı, Qobustan, Balakəndə duman müşahidə olunur. Dumanda görünüş 200 metrədək məhdudlaşır.

“Sülh həqiqətən də etibarlı olmalıdır. Müharibə mümkün qədər tez başa çatmalıdır”. 

Mediaxeberleri.Az “Unian“a istinadən xəbər verir ki, bu sözləri Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski Fransa Prezidenti Emmanuel Makronla danışıqlardan sonra deyib.

“Bir neçə saat Emmanuel ilə danışdıq. Çox sayda detalları müzakirə etməyə vaxt tapdıq. Ən çox diqqəti müharibənin dayandırılması ilə bağlı danışıqlara və təhlükəsizlik zəmanətlərinə ayırdıq. Hazırda hər bir liderin fəallığından çox şey asılıdır. Bu gün digər liderlərlə də danışacağıq”, — Zelenski qeyd edib.

“RBK-Ukrayna” Fransanın xarici işlər naziri Jan-Noel Barrona istinadən məlumat yayıb ki, dekabrın 3-də Çinə rəsmi səfərə gedəcək Fransa Prezidenti Emmanuel Makron Si Cinpindən Rusiyaya təsir göstərərək Ukraynada atəşkəsə nail olmağa kömək etməsini xahiş edəcək.